Choć terminy HIV i AIDS pojawiają się często w jednej przestrzeni, nie oznaczają tego samego. HIV to wirus, natomiast AIDS to zaawansowany etap nieleczonego zakażenia wirusem HIV, w którym układ odpornościowy pacjenta jest skrajnie osłabiony. Zrozumienie tej różnicy wpływa na świadomość zdrowotną, ogranicza stygmatyzację i pomaga lepiej oceniać ryzyko, profilaktykę oraz możliwości leczenia. Współczesna medycyna umożliwia skuteczne hamowanie namnażania się wirusa HIV u osoby zarażonej, dzięki czemu osoba z wirusem może żyć długo nie rozwijając stadium AIDS.

HIV – wirus osłabiający układ odpornościowy

Czym jest HIV?

HIV (Human Immunodeficiency Virus) to wirus, który atakuje komórki układu odpornościowego, w szczególności limfocyty CD4 odpowiedzialne za koordynację odpowiedzi immunologicznej. Po wniknięciu do organizmu cząstki wirusa HIV łączy się z komórką limfocytu i wbudowuje swój materiał genetyczny w jej DNA. Od tej chwili komórka zaczyna produkować kolejne cząsteczki wirusa, co prowadzi do stopniowego niszczenia odporności.

Jak przenosi się HIV?

Do zakażenia dochodzi wyłącznie przez kontakt z określonymi płynami ustrojowymi: krwią, nasieniem, wydzieliną pochwową i mlekiem matki. Najczęstsze drogi transmisji to:

• kontakty seksualne bez zabezpieczenia,
  
• kontakt z krwią (np. współdzielenie igieł),
  
• transmisja z matki na dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.
  

HIV nie przenosi się przez ślinę, pot, dotyk, używanie wspólnie talerzy, uścisk dłoni czy korzystanie z tej samej toalety. Świadomość dróg zakażenia wirusem HIV jest kluczowa w redukowaniu nieuzasadnionego lęku i społecznego wykluczania osób żyjących z HIV.

Długi okres bezobjawowy

Po etapie początkowych objawów grypopodobnych zakażenie HIV może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. W tym czasie wirus stopniowo osłabia układ odpornościowy, a osoba zakażona może nie być świadoma infekcji. Dlatego tak istotne jest regularne testowanie, szczególnie u osób aktywnych seksualnie które nie mają stałego partnera i nie stosują prezerwatywi osób z podwyższonym ryzykiem ekspozycji.

AIDS – zaawansowane stadium nieleczonego HIV

Co oznacza AIDS?

AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) to zespół chorób, który pojawia się, gdy układ odpornościowy jest już na tyle osłabiony, że organizm nie potrafi bronić się przed infekcjami i nowotworami. W tym stadium rozwijają się tzw. choroby wskaźnikowe, które nie występują u osób z prawidłową odpornością.

Jak rozpoznaje się AIDS?

AIDS diagnozuje się, gdy:

• liczba limfocytów CD4 spadnie poniżej 200 komórek/µl,
  
• lub pojawi się jedna z chorób wskaźnikowych, np. pneumocystozowe zapalenie płuc, gruźlica rozsiana, mięsak Kaposiego, kandydoza przełyku czy ciężkie infekcje wirusowe.
  

Pomiar liczby CD4 oraz poziomu wiremii (ilości wirusa we krwi) jest podstawą monitorowania stanu zdrowia osoby żyjącej z HIV.

Objawy zakażenia HIV – jak zmieniają się w czasie?

• Ostra faza: gorączka, osłabienie, bóle mięśni, wysypka, powiększone węzły chłonne – objawy podobne do grypy.
  
• Faza bezobjawowa: brak widocznych objawów nawet przez wiele lat, przy aktywnej replikacji wirusa.
  
• Stadium AIDS: przewlekłe infekcje, wyniszczenie organizmu, trudności w oddychaniu, problemy żołądkowe, infekcje skóry i błon śluzowych, objawy neurologiczne.
  

Diagnostyka HIV – jak wygląda proces testowania?

Testy przesiewowe (np. szybkie testy na obecność przeciwciał lub antygenu p24) pozwalają wykryć zakażenie we wczesnym okresie. Po wyniku dodatnim wykonuje się testy potwierdzające oraz pomiary wiremii i liczby CD4. Testy dostępne są anonimowo w punktach konsultacyjno-diagnostycznych oraz komercyjnie.

Leczenie HIV – współczesne możliwości

Terapia antyretrowirusowa (ARV)

Leczenie opiera się na przyjmowaniu leków, które blokują różne etapy namnażania wirusa w komórkach organizmu człowieka. Nowoczesne schematy terapii pozwalają:

• zahamować rozwój choroby,
  
• odbudować odporność,
  
• zapobiec rozwojowi AIDS,
  
• zmniejszyć wiremię do poziomu niewykrywalnego.
  

Osoba z HIV, która ma niewykrywalną wiremię, nie zakaża partnerów seksualnych — zasadę tę określa się jako N = N (Niewykrywalny = Niezakażający).

Profilaktyka – jak zapobiegać zakażeniom?

• PrEP – profilaktyka przedekspozycyjna dla osób narażonych,
  
• PEP – terapia po możliwej ekspozycji, stosowana do 72 godzin po zdarzeniu,
  
• prezerwatywy, edukacja seksualna, regularne testowanie.
  

Życie z HIV dziś

Dzięki terapii antyretrowirusowej HIV stał się chorobą przewlekłą, którą można skutecznie kontrolować. Osoby z HIV mogą pracować, tworzyć związki, mieć dzieci i prowadzić pełne życie. Największym wyzwaniem pozostają bariery społeczne i stygmatyzacja, a nie samo leczenie.