Bolesna penetracja to dla wielu kobiet wstydliwy temat. Na tyle wstydliwy, że często nie jest poruszany nawet podczas wizyt lekarskich w gabinecie ginekologicznym. Współżycie, które boli, nie jest normą i wymaga interwencji w celu diagnozy. Jest wiele przyczyn bolesnej penetracji — endometrioza, suchość pochwy, anatomiczne wady budowy pochwy czy występowanie torbieli. Niewiele kobiet jednak zdaje sobie sprawę, jaką funkcję w naszym organizmie pełnią mięśnie dna miednicy i że to ich dysfunkcja może być źródłem różnych problemów zdrowotnych. Czy napięcie i osłabienie tych mięśni mogą wpływać na jakość życia seksualnego?

Jaką funkcję pełnią mięśnie dna miednicy?

Mięśnie dna miednicy są centralnym elementem stabilizacji miednicy i dolnej części kręgosłupa. Współpracują z mięśniami brzucha, pleców i przepony, tworząc tzw. cylinder mięśniowy, który zapewnia stabilność i chroni przed urazami. Ich prawidłowe funkcjonowanie jest również kluczowe w zapobieganiu problemom z nietrzymaniem moczu i stolca, co może znacząco wpływać na jakość życia. 

Mięśnie dna miednicy przede wszystkim odpowiadają za podtrzymywanie prawidłowej pozycji narządów wewnętrznych, takich jak pęcherz moczowy, macica i odbytnica, co jest kluczowe dla utrzymania ich prawidłowego funkcjonowania. U kobiet mięśnie te są szczególnie ważne w czasie ciąży i porodu, gdyż muszą sprostać zwiększonemu obciążeniu. W aspekcie seksualnym, mięśnie dna miednicy odgrywają dużą rolę w odczuwaniu przyjemności oraz w osiąganiu orgazmu, kontrolując napięcie i rozluźnienie tkanek otaczających pochwę.

Skurcz mięśni a problemy ze współżyciem

Mięśnie dna miednicy pozostające w ciągłym skurczu mogą prowadzić do problemów ze współżyciem, powodując bolesność w trakcie stosunku. Ból ten często pojawia się w momentach głębokiej penetracji, kiedy dochodzi do nacisku na miednicę mniejszą. Mięśnie dna miednicy, zamiast współpracować i rozluźniać się, pozostają w stanie skurczu, co utrudnia komfortowe współżycie.

Szczególnie problematyczne mogą być pozycje seksualne, w których dochodzi do głębokiej penetracji. Przykładem takich pozycji jest pozycja klasyczna (mężczyzna na górze) oraz pozycja od tyłu, gdzie penetracja może być najgłębsza. W tych sytuacjach mięśnie dna miednicy mogą reagować bólem na zwiększony nacisk i rozciąganie, co prowadzi do jeszcze większego napięcia.

Czym jest dyspareunia?

Dyspareunia to termin medyczny określający ból odczuwany podczas stosunku płciowego. Może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn, ale częściej występuje u kobiet. Ból ten może pojawiać się w różnych momentach – przy wprowadzeniu członka do pochwy, podczas głębszej penetracji, a także po zakończeniu aktu seksualnego. Przyczyn dyspareunii jest wiele, od fizycznych po psychologiczne, a jedną z kluczowych ról odgrywają właśnie mięśnie dna miednicy.

Leczenie dyspareunii wymaga często wieloaspektowego podejścia, obejmującego zarówno terapię fizyczną, jak i psychologiczną. Fizjoterapia skupiająca się na ćwiczeniach mięśni dna miednicy, technikach relaksacyjnych oraz edukacji pacjentek może przynieść ulgę. Ważne jest również, aby kobiety borykające się z tym problemem miały wsparcie psychologiczne. 

W czym może leżeć przyczyna przewlekle skurczonych mięśni?

Przyczyny przewlekłego skurczu mięśni dna miednicy są złożone i zazwyczaj obejmują zarówno aspekty fizjologiczne, jak i psychologiczne. Fizjologiczne przyczyny często wiążą się z urazami, przeciążeniami, czy zaburzeniami funkcjonowania powiązanymi z przeciążeniem układu kostnego. Przewlekłe infekcje, zaburzenia hormonalne, a także stany zapalne mogą prowadzić do dysfunkcji mięśni dna miednicy. Również przebyte operacje, porody czy kontuzje miednicy mogą powodować, że mięśnie te stają się nadmiernie napięte w odpowiedzi na ból lub uszkodzenia tkanek. Stany chronicznego bólu w odcinku lędźwiowym (zarówno w wyniku przeciążenia kręgosłupa, jak i urazów) mogą być również powiązane z przewlekłym skurczem mięśni dna miednicy. 

Nie można jednak zignorować psychologicznych aspektów skurczonych mięśni dna miednicy. Stres, lęk oraz traumatyczne doświadczenia seksualne mogą prowadzić do chronicznego napięcia mięśniowego. Mechanizm ten polega na tym, że ciało w odpowiedzi na stresujące sytuacje automatycznie napina mięśnie, co z czasem może stać się trwałym problemem. Również styl życia ma znaczenie – siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej oraz zła postawa ciała mogą wpływać na kondycję mięśni dna miednicy.

Co można zrobić, aby nie bolało? 

Fizjoterapia

Jeżeli pacjentka regularnie doświadcza bólu podczas stosunku seksualnego, a wszelkie nieprawidłowości anatomiczne zostały wykluczone, to warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty uroginekologicznego.

Fizjoterapia uroginekologiczna polega na ocenie stanu mięśni, identyfikacji miejsc napięcia oraz zastosowaniu odpowiednich technik terapeutycznych. Terapia ta może obejmować manualne rozluźnianie mięśni, ćwiczenia wzmacniające i rozciągające, a także techniki biofeedbacku, które pomagają pacjentkom lepiej kontrolować swoje mięśnie.

Manualne techniki stosowane przez fizjoterapeutę mogą pomóc w rozluźnieniu nadmiernie napiętych mięśni, co przynosi ulgę w bólu. Ćwiczenia wzmacniające są również kluczowe dla poprawy siły i elastyczności mięśni dna miednicy. Fizjoterapeuta może także nauczyć pacjentki technik oddechowych i relaksacyjnych, które pomagają zmniejszyć napięcie mięśniowe i poprawić ogólne samopoczucie.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy

Prowadzone ćwiczenia pod okiem instruktora mają na celu naukę świadomej kontroli mięśni dna miednicy. Osoby, u których wykazano, że problem z bólem podczas penetracji jest powiązany z przewlekłym napięciem mięśni miednicy, mogą skorzystać z dopasowanych ćwiczeń np. w ramach pilatesu lub praktyki jogi. Treningi skupiają się na poprawie postawy ciała, kontroli stabilności oraz pracy poszczególnych grup mięśni, zatem umożliwiają przeprowadzenie ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie miednicy.

Konsultacja z seksuologiem/psychologiem

Jeśli przyczyna bólu ma podłoże psychologiczne, istotna może być również wizyta u psychologa, psychoterapeuty lub seksuologa. Traumatyczne doświadczenia, stres czy lęki związane z seksem mogą prowadzić do chronicznego napięcia mięśniowego. Psychoterapia pomaga w przepracowaniu tych problemów, co może przyczynić się do zmniejszenia bólu. Seksuolog może zaoferować specjalistyczne wsparcie, pomagając w zrozumieniu i przezwyciężeniu problemów seksualnych oraz w poprawie komunikacji z partnerem.

Kompleksowe podejście, które łączy fizjoterapię uroginekologiczną z psychoterapią, jest często najskuteczniejsze. Regularne ćwiczenia, techniki relaksacyjne oraz wsparcie emocjonalne mogą znacznie poprawić jakość życia i komfort seksualny pacjentek. Ważne jest, aby nie bagatelizować problemu i szukać profesjonalnej pomocy, która pozwoli na skuteczne leczenie i poprawę zdrowia.