Grypa w czasie ciąży to zagadnienie o szczególnym znaczeniu dla przyszłych mam, ponieważ zmiany hormonalne i immunologiczne zachodzące w organizmie kobiety sprawiają, że przebieg infekcji może być znacznie cięższy niż u osób niebędących w ciąży. W związku z powyższym warto poznać kluczowe informacje dotyczące objawów grypy w ciąży, możliwych powikłań, dostępnych metod leczenia oraz korzyści wynikających ze szczepienia przeciwko grypie dla kobiet ciężarnych.

Dlaczego kobiety w ciąży są bardziej narażone na cięższy przebieg grypy?

Podczas ciąży organizm kobiety przechodzi szereg skomplikowanych adaptacji, w tym zmian w funkcjonowaniu układu odpornościowego, które mają na celu stworzenie tolerancji dla rozwijającego się płodu, co w praktyce również osłabia zdolność do efektywnej walki z patogenami wirusowymi. Jednocześnie rosnąca macica powoduje uniesienie przepony, co ogranicza pojemność płuc i utrudnia w pełni efektywne oddychanie, zwiększając ryzyko powikłań układu oddechowego, takich jak zapalenie płuc. Te czynniki sprawiają, że kobiety ciężarne mogą doświadczać cięższego przebiegu grypy, nawet w przypadku braku dodatkowych chorób przewlekłych.

Charakterystyczne objawy grypy u kobiet w ciąży

Do najczęstszych symptomów grypy należą: gorączka przekraczająca 38°C, nasilone bóle mięśni i stawów oraz uporczywy kaszel połączony z bólem gardła. Kobiety w ciąży często skarżą się również na uczucie ogólnego osłabienia, silne zmęczenie, bóle głowy oraz dreszcze. U niektórych ciężarnych mogą wystąpić lub nasilić się nudności lub wymioty, co utrudnia odróżnienie grypy od standardowych dolegliwości związanych z pierwszym trymestrem ciąży.

Diagnostyka i moment kontaktu z lekarzem

W celu potwierdzenia zakażenia wirusem grypy zaleca się wykonanie testu RT-PCR na materiale pobranym z wymazu z nosa lub gardła, który stanowi złoty standard diagnostyczny. W sytuacji, gdy objawy są nasilone i istnieje podejrzenie powikłań, lekarz może zlecić badanie ultrasonograficzne oraz ocenę stanu płodu. Bezwzględnie należy skontaktować się z lekarzem, jeżeli gorączka utrzymuje się powyżej 38,5 °C pomimo stosowania leków przeciwgorączkowych, nasila się duszność lub pojawiają się objawy odwodnienia, takie jak suchość w ustach i znaczne zmniejszenie ilości oddawanego moczu.

Zasady leczenia grypy w ciąży

Podstawą postępowania leczniczego u ciężarnych jest bezpieczne łagodzenie objawów, dlatego jako lek przeciwgorączkowy zaleca się przede wszystkim paracetamol, który nie niesie ryzyka dla płodu. Nie rekomenduje się stosowania ibuprofenu i innych leków z grupy NLPZ. W przypadku potwierdzenia grypy w I lub II dobie od pojawienia się objawów lekarz może rozważyć podanie leków przeciwwirusowych, takich jak oseltamiwir, zgodnie z aktualnymi wytycznymi. Jest to postępowanie bezpieczne zarówno dla przyszłej mamy, jak i rozwijającego się płodu. Niezmiernie ważne jest również odpowiednie nawadnianie organizmu – zaleca się wypijanie co najmniej 2–2,5 litra płynów dziennie – oraz zapewnienie sobie odpowiedniego odpoczynku i diety bogatej w witaminy C oraz D, a także mikroelementy, głównie cynk.

Możliwe powikłania grypy w ciąży

Jednym z poważniejszych powikłań grypy u kobiet w ciąży jest zapalenie płuc, które może przybierać ciężki przebieg nawet u osób dotąd zdrowych. Grypa zwiększa również ryzyko przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka, a w nielicznych przypadkach może prowadzić do poronienia we wczesnym stadium ciąży.

Znaczenie szczepień przeciwko grypie dla kobiet ciężarnych

Szczepienie przeciw grypie stanowi najskuteczniejszą formę profilaktyki, ponieważ  szczepionka nie zawiera żywego wirusa, co oznacza, że nie może zaszkodzić ani matce, ani płodowi. Co więcej, ochrona uzyskana dzięki podaniu szczepionki nie tylko zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu grypy i jej powikłań, ale również przekazuje przeciwciała matki dziecku, co zapewnia noworodkowi pasywną odporność w pierwszych miesiącach życia. Najlepszym momentem na szczepienie jest okres od 14. do 36. tygodnia ciąży, przy czym można je również rozważyć w pierwszym trymestrze w konsultacji z lekarzem. Optymalne jest wykonanie szczepienia przed rozpoczęciem sezonu grypowego, czyli pod koniec lata lub na początku jesieni, aby zapewnić maksymalną ochronę w czasie największego ryzyka zachorowania.

Bezpieczeństwo i działania niepożądane szczepionki

Do najczęściej obserwowanych reakcji poszczepiennych należy ból w miejscu wkłucia oraz niewielki wzrost temperatury, które ustępują samoistnie w ciągu 1–2 dni. Liczne badania nie wykazały negatywnego wpływu szczepionki na rozwój płodu, a renomowane towarzystwa ginekologiczne i położnicze rekomendują szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży jako standard postępowania profilaktycznego zarówno dla matki, jak i dla dziecka.