Każdy dbający o swoje zdrowie powinien raz w roku przeprowadzać badania kontrolne. Ważne jest wykonanie przy tej okazji pomiaru stężenia cukru we krwi. Trzymanie się prawidłowych parametrów glukozy w organizmie jest konieczne do zachowania funkcji narządów jak serce czy nerki, dobrego wzroku i zadbanej skóry. Zbyt wysoki poziom cukru może wskazywać na cukrzycę – podstępną przypadłość, na którą w Polsce choruje około 3 mln osób. Najczęściej jest to cukrzyca typu 2.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 najczęściej jest diagnozowana u osób dorosłych, choć zdarzają się zachorowania również wśród osób do 18. roku życia. Wśród jej podtypów wyróżnia się także cukrzycę ciążową — jeśli związana jest ona z okresem ciąży i wykryta w czasie jednej z pierwszych wizyt kontrolnych, a nie występowała wcześniej.

Jak podaje Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) stopniowo wzrasta globalne ryzyko rozwoju cukrzycy, co prawdopodobnie związane jest ze zmianą trybu życia na siedzący i diety, która dziś opiera się w znacznym stopniu na wysokoprzetworzonych produktach. IDF szacuje, że do 2045 roku już co 8 osoba dorosła będzie zmagała się z hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi. 

Kluczową rolę w rozwoju tej choroby odgrywają czynniki społeczno-ekonomiczne, demograficzne, środowiskowe i genetyczne. Wśród nich wyróżnia się:

• wzrost liczby ludności i koncentrowanie jej w aglomeracjach, miastach,
• starzenie się społeczeństw,
• zmniejszająca się ilość aktywności fizycznej,
• zwiększone występowanie nadwagi i otyłości, związane z nieprawidłową dietą.

Profilaktyka

Bardzo trudno dowiedzieć się o chorobie w początkowej fazie jej rozwoju, stąd ważne jest, aby w czasie kontrolnej wizyty u lekarza, poprosić o pomiar glikemii. Jest to badanie mało inwazyjne, którego wynik uzyskuje się natychmiastowo. Regularny pomiar stężenia cukru we krwi szczególnie poleca się osobom z grupy ryzyka zachorowania na cukrzycę. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologów są wśród nich:

• osoby z nadmierną masą ciała, których BMI (wskaźnik stosunku wagi do wzrostu) przekracza 25 kg/m2 lub za dużym obwodem w talii – ≥80 cm u kobiet i ≥94 cm u mężczyzn,
• krewni diabetyków (rodzeństwo, dzieci),
• prowadzący siedzący tryb życia,
• pacjenci, u których lekarz stwierdził stan przedcukrzycowy,
• kobiety z przebytą cukrzycą ciążową lub te, których noworodek miał masę urodzeniową > 4000g,
• pacjenci z: nadciśnieniem tętniczym, hiperlipidemią, chorobami serca.

W zapobieganiu cukrzycy typu 2 najważniejsza jest znajomość zasad zdrowego stylu życia. Podstawą w przeciwdziałaniu cukrzycy jest prawidłowa dieta. Warto unikać spożywania nadmiernej ilości cukrów oraz produktów wysokoprzetworzonych. 

Należy pamiętać też o prawidłowej podaży kalorycznej z produktów – zgodnej z naszym zapotrzebowaniem. Istotne jest też wprowadzanie do codziennych aktywności elementów sportu. Wystarczy szybki spacer czy lekki trening i poziom cukru we krwi już będzie utrzymywał się na niższym poziomie.

Stosowane leki na receptę i bez recepty

A gdy już zdarzy się zachorować na cukrzycę typu 2, niezbędne okazują się leki. Środki te wspierają w opóźnieniu powikłań u diabetyków i utrzymaniu stężenia cukrów we krwi w normie.

Farmakoterapia powinna być zalecana i kontrolowana przez lekarza diabetologa czy internistę. Ma on odpowiednią wiedzę do właściwego doboru leków i umie poruszać się po szerokiej gamie dostępnych terapii. Uwzględnia również indywidualne cechy chorującego na cukrzycę. W zależności od potrzeb, terapia obejmuje jeden lub kilka leków. 

Leki na cukrzycę mają różne mechanizmy, np. zwiększanie produkcji insuliny, uwrażliwienie na nią tkanek, poprawę metabolizmu glukozy czy też wydalania cukru z moczem. Najprościej leki te możemy sklasyfikować pod względem sposobu podania terapii:

• doustne – w postaci tabletek, które popija się niegazowaną wodą,
• iniekcyjne – w formie zastrzyków do podskórnego wprowadzania.

Wśród leków na receptę najczęściej stosowana jest metformina, nawet jako lek pierwszego wyboru. Coraz częściej w terapii wykorzystywane są flozyny. Są to leki wielozadaniowe, mają udowodnioną skuteczność w leczeniu również m.in. niewydolności serca czy przewlekłej choroby nerek. Popularne ostatnio są specyfiki o udowodnionym działaniu odchudzającym, np. analogi GLP-1. Niekiedy w leczeniu cukrzycy stosuje się również insuliny.

Pomocniczo, bez recepty można stosować cynamon, kozieradkę pospolitą, morwę białą, przepęklę ogórkowatą (gorzki melon), gurmar, ekstrakt z pestek winogron czy imbir lekarski. Nie zastąpi to jednak terapii podstawowej otrzymanej od lekarza, może jedynie wspomóc utrzymanie diety czy masy ciała.