„Bali Belly” to potoczne określenie biegunki podróżnych, która najczęściej dotyka turystów odwiedzających wyspę Bali, ale może wystąpić podczas podróży do wielu innych regionów o odmiennych warunkach sanitarnych. Z medycznego punktu widzenia „Bali Belly” jest zespołem objawów spowodowanych zakażeniem przewodu pokarmowego, najczęściej bakteryjnym, które prowadzi do ostrej biegunki. Choroba ta jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych dotykających podróżnych, zwłaszcza tych, którzy odwiedzają kraje rozwijające się lub regiony o niższych standardach higieny.

Etiologia „Bali Belly” – jakie patogeny są odpowiedzialne?

Podstawową przyczyną „Bali Belly” są infekcje bakteryjne, choć w etiologii mogą uczestniczyć również wirusy i pasożyty. Najczęściej izolowanym czynnikiem etiologicznym jest enterotoksyczna Escherichia coli (ETEC), która produkuje toksyny powodujące zwiększone wydzielanie wody do światła jelita, co skutkuje biegunką wodnistą. Inne bakterie odpowiedzialne za tę dolegliwość to Salmonella spp., Campylobacter jejuni oraz Shigella spp. Każdy z tych patogenów może wywołać różne nasilenie objawów i wymagać odmiennego podejścia terapeutycznego.

Wirusy, takie jak norowirusy i rotawirusy, również mogą wywoływać objawy podobne do „Bali Belly”, zwłaszcza u dzieci i osób z obniżoną odpornością. Pasożyty, takie jak Giardia lamblia czy Entamoeba histolytica, mogą powodować przewlekłe lub nawracające biegunki, które często są trudniejsze do zdiagnozowania i leczenia. W przypadku zakażenia pasożytniczymi pierwotniakami może pojawić się również krwista biegunka.

Warto podkreślić, że w wielu przypadkach dochodzi do koinfekcji, czyli jednoczesnego zakażenia kilkoma patogenami, co może komplikować przebieg choroby i wydłużać czas rekonwalescencji.

Patofizjologia biegunki podróżnych

Mechanizm powstawania biegunki podróżnych opiera się na zakłóceniu równowagi w jelicie cienkim i grubym. Enterotoksyczne szczepy E. coli wytwarzają enterotoksyny, które stymulują przechodzenie elektrolitów i wody do światła jelita, prowadząc do wodnistej biegunki bez uszkodzenia ściany jelita. Inne bakterie, takie jak Shigella czy Campylobacter, wywołują stan zapalny błony śluzowej jelita, co może skutkować biegunką z domieszką krwi i śluzu oraz silnymi bólami brzucha.

Ponadto przewlekła wodnista biegunka w przebiegu zakażenia może powodować zaburzenia wchłaniania składników odżywczych i elektrolitów, co prowadzi do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych, szczególnie niebezpiecznych u dzieci, osób starszych oraz pacjentów z chorobami przewlekłymi.

Objawy kliniczne „Bali Belly”

Typowe objawy „Bali Belly” pojawiają się zwykle w ciągu kilku godzin do trzech dni od spożycia skażonej żywności lub wody. Najczęściej występuje ostra biegunka wodnista, która może być bardzo obfita i prowadzić do szybkiego odwodnienia. Towarzyszą jej bóle i skurcze brzucha, nudności, wymioty oraz wzdęcia. U niektórych pacjentów może pojawić się gorączka, osłabienie, a w cięższych przypadkach krew lub śluz w stolcu, co wskazuje na bardziej rozległe uszkodzenie błony śluzowej jelit.

W przebiegu choroby mogą wystąpić także objawy ogólne, takie jak bóle głowy, zmęczenie czy uczucie rozbicia, a także gorączka, które wynikają z odwodnienia i utraty elektrolitów oraz odpowiedzi organizmu na toksyny. U osób z obniżoną odpornością lub przy braku odpowiedniego leczenia, zakażenie może prowadzić do powikłań, takich jak przewlekła biegunka, zespół złego wchłaniania czy wtórne zakażenia.

Diagnostyka „Bali Belly”

Rozpoznanie „Bali Belly” opiera się przede wszystkim na wywiadzie epidemiologicznym i charakterystycznych objawach klinicznych. W przypadku łagodnych objawów zwykle nie jest konieczne wykonywanie dodatkowych badań. Jednak gdy biegunka jest ciężka, utrzymuje się dłużej niż kilka dni, towarzyszy jej gorączka lub krew w stolcu, wskazane jest wykonanie badań mikrobiologicznych, takich jak posiew kału, testy na obecność antygenów bakteryjnych, wirusowych lub pasożytniczych oraz badania laboratoryjne oceniające stopień odwodnienia i zaburzenia elektrolitowe.

Leczenie i postępowanie w „Bali Belly”

Podstawą leczenia „Bali Belly” jest przeciwdziałanie odwodnieniu organizmu. W przypadku łagodnych objawów wystarczy picie dużej ilości wody oraz preparatów zawierających elektrolity, które pomagają uzupełnić utracone sole mineralne. W aptekach dostępne są specjalne mieszanki do sporządzania roztworów nawadniających, które są szczególnie ważne u dzieci i osób starszych.

Leki przeciwbiegunkowe, takie jak loperamid, mogą być stosowane ostrożnie i tylko w przypadku braku gorączki oraz krwi w stolcu, ponieważ hamują one perystaltykę jelit i mogą utrudniać usuwanie patogenów. W cięższych przypadkach, zwłaszcza gdy podejrzewa się zakażenie bakteryjne, lekarz może zalecić antybiotykoterapię, dobierając lek na podstawie podejrzanego patogenu i wyników badań mikrobiologicznych.

Uwaga! W przypadku osób z nietolerancją laktozy ważne jest sprawdzenie, czy posiadany lek przeciwbiegunkowy nie zawiera sobie w składzie laktozy. W takim przypadku u osoby, która nie trawi laktozy, zastosowanie leku zawierającego laktozę może zwiększyć dyskomfort ze strony układu pokarmowego.

Ważne jest także leczenie objawowe, na przykład stosowanie leków przeciwwymiotnych czy preparatów łagodzących bóle brzucha. W przypadku zakażeń pasożytniczych konieczne jest zastosowanie odpowiednich leków przeciwpasożytniczych przepisanych przez lekarza, po potwierdzeniu czynnika patogennego w badaniach laboratoryjnych.

Zapobieganie „Bali Belly” – jak chronić się podczas podróży?

Profilaktyka „Bali Belly” opiera się przede wszystkim na zachowaniu zasad higieny żywności i wody. Podróżni powinni unikać spożywania surowych lub niedogotowanych potraw, takich jak nieobrane owoce i warzywa, surowe mięso, owoce morza czy produkty mleczne pochodzące z niepewnych źródeł. Należy wybierać jedzenie przygotowywane w warunkach gwarantujących odpowiednią higienę, a także pić wyłącznie wodę butelkowaną lub przegotowaną.

Mycie rąk przed posiłkami i po skorzystaniu z toalety jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania zakażeniom przewodu pokarmowego. Warto mieć przy sobie środki do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu, szczególnie gdy dostęp do bieżącej wody i mydła jest ograniczony.

Szczepienia ochronne nie chronią bezpośrednio przed „Bali Belly”, ale w niektórych przypadkach mogą zmniejszyć ryzyko zakażeń bakteryjnych lub wirusowych, dlatego przed podróżą warto skonsultować się z lekarzem medycyny podróży.