Adrenalina w postaci EpiPen jest niezastąpionym lekiem ratującym życie w przypadku reakcji anafilaktycznych, które mogą wystąpić nagle i zagrażać zdrowiu, a nawet życiu. Z tego powodu posiadanie przy sobie autowstrzykiwacza z adrenaliną jest kluczowe dla osób z ryzykiem anafilaksji. Pomimo licznych szkoleń, wielu rodziców i opiekunów ma wątpliwości, kiedy należy jej użyć, co może prowadzić do opóźnień w leczeniu. Warto wiedzieć, jak prawidłowo podać adrenalinę i jakie objawy wskazują na konieczność jej natychmiastowego zastosowania.
Czym jest adrenalina?
Adrenalina, znana również jako epinefryna, to hormon produkowany przez nadnercza, który pełni kluczową rolę w reakcji organizmu na stres, uruchamiając tzw. reakcję walki lub ucieczki. W medycynie adrenalina stosowana jest jako lek ratujący życie, zwłaszcza w sytuacjach zagrożenia, takich jak reakcje anafilaktyczne, gdzie dochodzi do nagłej i gwałtownej reakcji nadwrażliwości organizmu na określoną uczulającą substancję. Adrenalina działa bardzo szybko, zwężając naczynia krwionośne, zwiększając ciśnienie krwi, poprawiając funkcjonowanie serca oraz rozszerzając drogi oddechowe, co pozwala na lepsze dotlenienie organizmu. Dzięki tym właściwościom adrenalina może skutecznie przeciwdziałać objawom wstrząsu anafilaktycznego, takim jak trudności w oddychaniu, obrzęki (np. gardła i tchawicy utrudniające oddychanie) czy spadki ciśnienia. W przypadku wstrząsu anafilaktycznego podawana jest najczęściej w formie autowstrzykiwacza (np. EpiPen), co umożliwia szybką i łatwą aplikację nawet przez osoby bez medycznego doświadczenia.
Jakie objawy daje wstrząs anafilaktyczny?
Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna, która rozwija się szybko i wymaga natychmiastowej interwencji. Początkowo mogą wystąpić objawy skórne, takie jak pokrzywka, zaczerwienienie czy świąd, a także obrzęki, zwłaszcza w okolicach twarzy, ust i oczu. W miarę postępu reakcji dołączają do tego objawy ze strony układu oddechowego, takie jak trudności w oddychaniu, świszczący oddech, ucisk w klatce piersiowej, a nawet skurcz oskrzeli, które są bezpośrednim zagrożeniem życia. Charakterystyczne są również objawy ze strony układu krążenia: spadek ciśnienia krwi, zawroty głowy, bladość, osłabienie, a w skrajnych przypadkach utrata przytomności. Wstrząs anafilaktyczny może także prowadzić do nudności, wymiotów, bólu brzucha oraz biegunki. Wstrząs anafilaktyczny mogą wywołać czynniki takie jak alergeny wziewne (sierść zwierzęcia, drobinki lateksu), pokarmy (najczęściej orzeszki ziemne i laskowe, ryby i skorupiaki, cytrusy), dodatki do pokarmów (np. konserwanty, barwniki), lekarstwa oraz jady owadów błonkoskrzydłych (użądlenie pszczoły czy osy).
Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku podejrzenia wstrząsu anafilaktycznego?
W przypadku podejrzenia wstrząsu anafilaktycznego kluczowe jest natychmiastowe działanie, aby zapobiec pogorszeniu stanu poszkodowanego i utraty przez niego możliwości oddychania. Pierwszym krokiem jest szybkie rozpoznanie objawów i niezwłoczne podanie domięśniowo adrenaliny za pomocą autowstrzykiwacza EpiPen.
Należy umieścić końcówkę autowstrzykiwacza na zewnętrznej stronie uda pod kątem prostym i mocno docisnąć, trzymając przez około 10 sekund, co pozwala na uwolnienie leku. Po podaniu adrenaliny należy wezwać pogotowie ratunkowe, nawet jeśli objawy wydają się ustępować, ponieważ reakcja może nawrócić. Ważne jest także, aby poszkodowanego ułożyć w pozycji leżącej z uniesionymi nogami, co poprawi krążenie krwi. Jeśli występują trudności w oddychaniu, warto ułatwić oddychanie przez delikatne uniesienie górnej części ciała. W przypadku utraty przytomności i braku oddechu należy natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Kluczowa jest szybka reakcja, która może uratować życie osoby doświadczającej wstrząsu anafilaktycznego.
Czy adrenalinę można nosić przy sobie?
Adrenalinę w formie autowstrzykiwacza, takiego jak EpiPen, można i zdecydowanie warto nosić przy sobie, zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko wystąpienia anafilaksji — wystąpiła ona już kiedyś lub wiemy, że mamy silną alergię np. na ukąszenia owadów błonkoskrzydłych czy orzechy. Jest to lek ratujący życie, który w sytuacji nagłego wstrząsu anafilaktycznego musi być podany jak najszybciej. Autowstrzykiwacze są małe, przenośne i łatwe w użyciu, co czyni je idealnymi do noszenia na co dzień, w torbie czy kieszeni. Dzięki temu można szybko zareagować w przypadku pojawienia się objawów, niezależnie od miejsca, w którym się znajdujemy.
Jak przechowywać adrenalinę?
Adrenalinę w autowstrzykiwaczu, takim jak EpiPen, należy przechowywać w temperaturze pokojowej, najlepiej między 15 a 25 stopni Celsjusza, z dala od bezpośredniego światła słonecznego oraz wilgoci. Autowstrzykiwacz nie powinien być narażony na skrajne temperatury, takie jak zamrażanie czy przegrzewanie, ponieważ może to wpłynąć na jej skuteczność. Ważne jest również regularne sprawdzanie daty ważności leku i wymiana na nowy preparat przed jej upływem. Nawet po przekroczeniu daty ważności, adrenalina może być skuteczna, jednak zawsze warto mieć przy sobie opakowanie adrenaliny w terminie przydatności.
