W ostatnich tygodniach Polska doświadcza wzrostu zachorowań zarówno na grypę, jak i wirusa RSV (Respiratory Syncytial Virus), co stawia społeczeństwo i system opieki zdrowotnej przed wyjątkowymi wyzwaniami. Obie choroby, choć różnią się od siebie, wywołują podobne objawy, takie jak kaszel, gorączka i problemy z oddychaniem, co może prowadzić do trudności w ich szybkim i precyzyjnym rozróżnieniu.

Takie rozróżnienie jest jednak niezbędne, nie tylko ze względu na różnice w podejściu leczniczym, ale także ze względu na potencjalne powikłania, które mogą mieć różne konsekwencje dla osób z różnych grup wiekowych i z różnymi chorobami przewlekłymi. Wzrost zachorowań, jaki obserwujemy w sezonie jesienno-zimowym 2024/2025, wymaga zatem szczególnej ostrożności i reakcji ze strony służb medycznych.

Grypa i RSV – podobieństwa i różnice

Grypa i RSV to dwa wirusy, które, choć wywołują podobne objawy, znacznie różnią się pod względem epidemiologii, grup ryzyka oraz potencjalnych powikłań. 

Co to jest grypa?

Grypa jest ostrą chorobą dróg oddechowych, która atakuje układ oddechowy — nos, gardło i płuca. Charakteryzuje się nagłym początkiem objawów, które mogą obejmować wysoką gorączkę, bóle mięśni, głowy, osłabienie, suchość w gardle, kaszel oraz katar. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla osób starszych, małych dzieci, ciężarnych kobiet oraz osób z pewnymi schorzeniami przewlekłymi.

Co to jest RSV?

RSV, czyli wirus syncytialny układu oddechowego, jest głównym powodem infekcji dolnych dróg oddechowych u małych dzieci, takich jak zapalenie oskrzelików i zapalenie płuc. Chociaż większość zakażeń RSV ma łagodny przebieg, u niemowląt i osób z osłabionym układem odpornościowym może prowadzić do poważnych powikłań. Objawy RSV często przypominają przeziębienie, ale mogą prowadzić do bardziej poważnych problemów, takich jak trudności w oddychaniu, ciągły kaszel i gwiżdżący oddech.

Podobieństwa i różnice w objawach

Podstawowe objawy obu infekcji są dość podobne, co może sprawiać trudności w odróżnieniu ich bez specjalistycznych testów. Zarówno grypa, jak i RSV mogą powodować gorączkę, kaszel, bóle ciała i zmęczenie. Jednakże grypa zwykle charakteryzuje się bardzo wysoką gorączką i jest bardziej prawdopodobne, że spowoduje silne bóle mięśni i nagłe poczucie zmęczenia, podczas gdy RSV częściej wywołuje trudności w oddychaniu, szczególnie u bardzo małych dzieci.

Metody diagnozy

Diagnoza zarówno grypy, jak i RSV może być potwierdzona za pomocą testów laboratoryjnych, które są wykorzystywane w okresach wzmożonych zachorowań, aby zapewnić skuteczne leczenie oraz prewencję. Dostępne są różne metody diagnostyczne, w tym testy molekularne i antygenowe, które mogą być przeprowadzone w warunkach klinicznych.

Oprócz metod laboratoryjnych coraz większą popularność zdobywają testy kasetkowe dostępne w aptekach, które pozwalają na szybką diagnozę w domu. Te testy, choć mniej dokładne niż testy przeprowadzane w laboratoriach, mogą szybko potwierdzić lub wykluczyć obecność wirusa grypy lub RSV, co jest szczególnie ważne w zarządzaniu początkowymi etapami infekcji i decydowaniu o dalszych krokach, takich jak izolacja czy wizyta u lekarza.

Testy kasetkowe są proste w użyciu i zazwyczaj wymagają jedynie próbki wymazu z nosa lub gardła. Po zebraniu próbki, wymaz umieszcza się w specjalnym roztworze, a następnie nanosi na testową kasetkę. Wynik pojawia się zwykle w ciągu kilkunastu minut i choć nie zastąpią one pełnej diagnostyki laboratoryjnej, mogą służyć jako pierwszy krok w identyfikacji i reakcji na infekcję wirusową.

Dostępność tych testów umożliwia pacjentom wczesne rozpoznanie, nawet jeszcze przed wizytą lekarską i odpowiednio szybkie zareagowanie, co może znacząco ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusów. Jednakże, w przypadku ciężkich objawów lub wyniku pozytywnego, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem, który może zlecić dalsze badania i odpowiednie leczenie.

Najnowsze dane dotyczące zachorowań na grypę i RSV

W Polsce podobnie jak w wielu innych krajach obserwuje się sezonowe wzrosty zachorowań na grypę oraz RSV, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. W ostatnich miesiącach, szczególnie w lutym 2025 roku, odnotowano znaczący wzrost przypadków zarówno grypy, jak i RSV, co stanowi wyzwanie dla lokalnych systemów opieki zdrowotnej. 

Analiza danych z ostatnich lat wskazuje, że obecna fala zachorowań może być jedną z poważniejszych w ostatnich dekadach. Znaczący wzrost przypadków RSV, szczególnie wśród niemowląt i małych dzieci, oraz wzrost liczby hospitalizacji z powodu grypy u osób starszych, wymaga szczególnego nadzoru i szybkiej reakcji zdrowotnej.

Regiony najbardziej dotknięte

Epidemia nie rozprzestrzenia się równomiernie po całym kraju. Najwięcej przypadków zarówno grypy jak i RSV odnotowano w dużych aglomeracjach miejskich, takich jak Warszawa, Kraków i Wrocław, gdzie większa gęstość populacji i intensywniejszy kontakt międzyludzki sprzyjają szybszemu rozprzestrzenianiu się wirusów. Jednakże, z powodu wzmożonych przemieszczeń ludności, wirusy te szybko mogą dotrzeć również do mniejszych miejscowości i obszarów wiejskich.

Działania prewencyjne

W odpowiedzi na rosnącą liczbę przypadków lokalne władze zdrowotne i instytucje publiczne intensyfikują działania prewencyjne, w tym kampanie szczepień, edukację społeczną dotyczącą higieny (podstawowe zasady higieny rąk oraz zasady zachowania podczas infekcji) oraz zalecenia dotyczące unikania dużych zgromadzeń w okresie największego ryzyka. Szczepionki przeciwko grypie są zalecane jako podstawowy środek zapobiegawczy, a dla grup ryzyka, szczególnie dzieci i osób starszych, dostępne są również szczepionki przeciwko RSV. Najprostszym sposobem profilaktyki jest także częste mycie rąk i niedotykanie twarzy, szczególnie po przebywaniu w komunikacji miejskiej i dużych skupiskach ludzi. Przypomina się również o ograniczaniu kontaktów z osobami chorymi i zakrywaniu nosa i ust w trakcie infekcji.

Podsumowując, obecna sytuacja epidemiologiczna wymaga wzmożonej czujności zarówno ze strony służb medycznych, jak i każdego obywatela. Monitoring danych, szybkie reagowanie na nowe przypadki i przestrzeganie zaleceń zdrowotnych są kluczowe w ograniczeniu rozprzestrzeniania się tych poważnych infekcji wirusowych.